Najczęściej uważa się, że osoba, która dziedziczy spadek (spadkobierca) uzyskuje korzyść majątkową. Tymczasem dziedziczenie spadku może spowodować poważne kłopoty dla spadkobiercy, który przyjmując spadek będzie odpowiadał także za długi zaciągnięte przez spadkodawcę
W skład spadku wchodzą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego (spadkodawcy)
Najczęściej uważa się, że osoba, która dziedziczy spadek (spadkobierca) uzyskuje korzyść majątkową. Tymczasem dziedziczenie spadku może spowodować poważne kłopoty dla spadkobiercy, który przyjmując spadek będzie odpowiadał także za długi zaciągnięte przez spadkodawcę. Jeśli długi przewyższą aktywa spadku wówczas celowe jest odrzucenie spadku przez złożenie stosownego oświadczenia w formie aktu notarialnego lub przed sądem. Oświadczenie o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia gdy spadkobierca dowiedział się, że jest powołany do dziedziczenia. Jeśli 6-miesięczny termin upłynie, wówczas złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku nie jest możliwe i spadkobierca będzie odpowiadał za długi spadku.
Inna sytuacja może zachodzić, gdy spadkobierca chce dziedziczyć ale z powodu niegodności wyłączony jest od dziedziczenia. O niegodności dziedziczenia decyduje sąd. Z żądaniem uznania spadkobiercy za niegodnego może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny, ale tylko w ciągu roku od dnia gdy dowiedział się o przyczynie niegodności i nie później niż przed upływem 3 lat od śmierci spadkodawcy.
Przyczyną niegodności dziedziczenia są następujące okoliczności:
a) gdy spadkobierca dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
b) gdy spadkobierca podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu,
c) gdy spadkobierca umyślnie ukrył albo zniszczył testament lub sfałszował go.
Jeśli sąd ustali, że po stronie spadkobiercy zachodzi choćby jedna z powyższych okoliczności wówczas uznaje go za niegodnego, co oznacza, że spadkobierca jest wyłączony od dziedziczenia.
Może się jednak tak zdarzyć, że spadkodawca przebaczył spadkobiercy i zostanie to przed sądem wykazane, wówczas spadkobierca nie będzie uznany za niegodnego i powództwo w tej sprawie będzie oddalone.
W pierwszej kolejności do dziedziczenia z ustawy powołane są dzieci spadkodawcy i jego małżonek a jeśli spadkodawca nie miał dzieci to obok małżonka dziedziczą rodzice i rodzeństwo.
Bywa jednak tak, że współżycie małżonków nie układało się pomyślnie i jeden z małżonków wystąpił o rozwód z winy drugiego małżonka a następnie przed wydaniem wyroku – zmarł. Proces rozwodowy zostanie umorzony a małżonek, który pozostał przy życiu, będzie traktowany jako wdowiec uprawniony do dziedziczenia. Wówczas każdy kto dziedziczy w zbiegu z małżonkiem może wykazywać przed sądem, że winę za rozkład pożycia ponosi ten małżonek i jeśli sąd uzna, że żądanie pozwu o rozwód było zasadne, wówczas tego małżonka może wyłączyć od dziedziczenia.
Jeśli małżonkowie na mocy orzeczenia sądowego pozostają w separacji, dziedziczenie małżonka po zmarłym małżonku jest wyłączone.
Barbara Filmanowicz
Sędzia Sądu Okręgowego
w stanie spoczynku
Liga Kobiet Polskich