Po 2-letnich doświadczeniach społecznego poradnictwa prawnego w Lidze Kobiet Polskich doszłam do wniosku, że należy ostrzec potencjalnych darczyńców przed lekkomyślnymi decyzjami płynącymi z głębi serca a powodującymi dla nich czasem bardzo dotkliwe skutki.
Po 2-letnich doświadczeniach społecznego poradnictwa prawnego w Lidze Kobiet Polskich doszłam do wniosku, że należy ostrzec potencjalnych darczyńców przed lekkomyślnymi decyzjami płynącymi z głębi serca a powodującymi dla nich czasem bardzo dotkliwe skutki.
Nie wdając się w zawiłości prawne przedstawiam parę uwag dotyczących darowizny.
Przede wszystkim stwierdzić należy, że darowizna jest umową pomiędzy darczyńcą, a obdarowanym.
Musi to być umowa wynikająca z dobrej i nieprzymuszonej woli darczyńcy, który nieodpłatnie chce przekazać swój majątek na rzecz obdarowanego. Tymczasem zdarzają się przypadki nacisku psychicznego na potencjalnych obdarowanych, którzy za darowiznę obiecują darczyńcom „złote góry” a potem z tych obietnic nie wywiązują się.
Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy ruchome i nieruchome jednak do konfliktów dochodzi najczęściej na tle darowizny nieruchomości.
Szczególnie przykry los spotyka ludzi w podeszłym wieku darujących cały dorobek swojego życia na rzecz najbliższych (mieszkanie, dom, nieruchomość rolną) a w zamian spotykają ich akty agresji, brak zainteresowania w przypadku niedołęstwa, porzucenia w chorobie a nawet wyłudzenia pieniędzy ze skromnej emerytury pod groźbą umieszczenia w domu pomocy społecznej.
Na szczęście kodeks cywilny przewiduje wyjście z tej trudnej sytuacji.
Otóż darczyńca może odwołać darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. Powinien to uczynić przez złożenie oświadczenia skierowanego na piśmie do obdarowanego i to nie później jak w ciągu roku od dnia, kiedy dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Pamiętać jednak należy, że odwołanie darowizny rodzi jedynie obowiązek zwrotu przedmiotu darowizny. Dalsze czynności zmierzające do wyegzekwowania tego obowiązku i odzyskania prawa własności nieruchomości wymagają porady wykwalifikowanego prawnika.
Z drugiej strony darczyńca powinien mieć na uwadze, że przez umowę darowizny wyzbywa się swojego majątku, a więc traci prawo własności darowanej nieruchomości. W konsekwencji po dokonanej darowiźnie nie ma prawa ingerencji w sposób zarządzania nieruchomością, dokonywania remontów, sposobu uprawy gruntów albo rozporządzania nieruchomością przez obdarowanego.
Darczyńca często z bólem obserwuje marnotrawienie majątku przez obdarowanego i podejmuje działanie protestujące, co wywołuje awantury z obdarowanym. Zdarza się także, że rodzina nakłania darczyńcę, aby „odebrał” przedmiot darowizny.
Takie zachowania nie mogą wywołać spodziewanego skutku prawnego a jedynie sprzyjają eskalacji konfliktów.
Prawo cywilne zabezpiecza prawa osób, które chcą rozporządzać swoją nieruchomością np. w postaci umowy dożywocia. Należy jednak zasięgnąć porady prawnika a następnie uzgodnić z potencjalnym obdarowanym szczegółowe warunki umowy.
Każde przemienienie własności nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Jeśli strony uzgodnią warunki umowy to notariusz w sposób precyzyjny umieści je w treści aktu notarialnego. Taki sposób postępowania może zniwelować przykre konflikty pomiędzy stronami.
Barbara Filmanowicz
Sędzia Sądu Okręgowego
w stanie spoczynku
Liga Kobiet Polskich